KOLONBA BEBEDADU
Non na sebe ke kwa ku kolonba mese fa! A ka-kontle pletu duji-duji! A ka-nda matu ka-da mali di pletu, fla kuma pletu na ka-tlaba fa, na ka-fe nadaxi fa, bila fla kuma tela non sa xa di maxkalenxa ku mixidaji ku otlo-otlo kwa ku non na sebe fa. Kwa ku nsebe sa: a ka-lentla non tela futa-futa non kwa klaga be ku e tela dinen pa a po legela.
Xi nga bili boka fada nen nge di SanTome ku Ie kuma e te kolonba ku sa de faxadu ku vida di mundu se, kuma e te kolonba ku te vida pyolo doke di djabu, ku na ka-vive milyon doke inen ni Aflika fa, a na ka-kele fa! Nta ka-golo unwa kwa, ola npanta ke kwa ku nbe?! Yo di kolonba ku tema di bili glagantxi nguli seleveja ku awadentxi mo nge ku sa bayadu… Zo a ka-bila bega balili, kye ni son, y ola ku a ka-koda a na ka-sebe ke xitu ku a sa ne fa. Ola nanse ka-pya kwa se a ka-li peta!
Yo dinen ka-te vida ku non na ka-mese te ni tela non fa. A lanta plaman ku seleveja ku awadentxi di boka ante notxi ka-kubli. E te tela di kolonba ku te nge ku sebe bebe y ola a ka-xe di xtluvisu se, ni basu di fyo ku suba, a ka-lentla vin ku awadentxi se ante plaman ka-bili. E na te mina mosu fa, e na te mina mwala fa, tudaxi, ante anzu antawo ka-sa ni vida se.
OLA A KA-MESE PYA KALA DINEN NI SUPE A NA KA-SEBE KENGE KU A SKA-PYA FA!...
Kolonba na sebe fla ku mwala se tom kwa bebe pe boka plume fa. Pla ome landja mwala ni tela dinen sela a bebeda o tom mindjan (lyanba), zo a ka-bili boka di fla ku mwala. Mwala ten, ka-bebeda plume z opa e po kuji ome. Y xi kolonba ba fla ku mwala ku we klalu e ka-sa ku mandjinga ni ubwe y e na ka-te kloson di floga ku mwala notxi fa. Nkonventa zentxi se!
Zo nen kwa se ku a na ka-musa pletu ni televizon di tela non fa soku a ba xina non, fla kuma e sa bwa, kuma sela pa sun po te fosa pa sun po tlaba. Maji xi a pya kwa ku npe nay gletu, a ka-be kuma xi sun sa ku we biladu luvesa, ku bega balilli, ku seleveja ni kabesa, e na te tlaba me fa. O nna sebe ke tlaba ku sun ka-tlaba fa!? Sun ka-dumini ni kwakwali kamya ku e da y “karu” ka-po da sun pinsu ni son, kaso ka-po fe zawa ni liba sun, a ka-po da sun bodon, fe mali, se sun sebe ke kwa ku da ku sun fa!
Ola kolonba ba tela di gabon, a be kuma xi a mese pa gabon po bili boka fla tudu kwa ku a mese, a ka-dinen kwa bebeda tan y e sa ne za! Y nen te lazon dinen o… gabon ka-tason bebeda setefolo, kese di kwa mundu, fla kwa vonvon tan, ante kwa ku a te bixidu ni ubwe a ka-da nge se sebe. Elemanda ku a tason “bende” nen manu nen da kolonba, fla kwa ku na toka fa. Ni moda se, ola gabon ta ka-koda, e ta ka-be kwa ku e naxi ta bele fa! Kolonba ta ka-lentlinen ku sudu, ka-dinen nkome, zo fadinen kuma a na-fe xtluvisu ku kolonba mandinen fe fa, zo gabon ta ka-kuji. Ku kabesa biladu awa, gabon ta ka-paga kolonba kwa ku e bebe ku tela, bwe, kabla, nganya, tudu likeza ku ta ni son tela ku toke, mwala,… kwa ku gabon ta ka-mese tan sa kwa pa e fya kalolo.
Gabon sa mo nen kolonba se ku nanse pya nay. Xi a da gabon vin o awadentxi, e ka-da sun tudu kwa ku sun mese! A ka-gogo ku kwa se maxi doke mwala o anzu ku a te ni koboke!
Nen kwa se ku toka kolonba, ku ka-musa patxi ku na sa bwa da inen fa, kolonba ka-te vlegonya di musa pletu. Kwa ku na sa glavi fa, ku te mali ku toka nge dinen, kwa ku ka-fla musa kuma inen na sa liku fa, zo nge ku a ka-sma glavi ku we zulu, ku kabelu kolo bobo, pletu na ka-pya nen kwa se fa y pletu ka-kunda kuma kolonba na ka-vive pyolo dokee ni tela dinen fa. Ola npya kwa se, ubwe jinga mu, maji nta sebe me kuma nen zentxi se sa axi… a ka-bebeda kye ni son plede. Nbe kwa nli peta, zo nlenbla gabon ku ta ni losa ka-tlaba ni tenpu di kolonba ni SanTome ku Ie.
Nen kolonba se ka-ba Xpanya ku Putuga, y nen dala ka-fika ku goxto luma, punda a te we zulu, a te kabelu kolo bobo y a sa-kolonba. Ola nen ka-lentla matu ka-da nge ku bala, ka-futa nen nge Putuga kwa, a ka-fla kuma nasinen fa, kuma kwa sa pletu ku lentlinen tela soku ska-fe nen kwa se tudaxi! A KA-FE TUDU KWA NI TELEVIZON PA A MUSA KWA KU KA-FIKA PLETU MALI, KU KA-FIKA AFLIKA MALI, FLA KWA KU PLETU NA FE ME FA, PA POVO KOLONBA PO KONTLE PLETU MO DEMONO.
Maji konse ku nga da nanse sa: A NA KA-KELE NE LELE KWA KU KOLONBA KA-FLA FO! Nen ni we nge a ka-fla unwa kwa, maji ni tlaxi a ka-fla y fe otlo kwa y pyolo da sun. Kwa ku non, pletu, na toka di fe fa sa lele kwa ku a ka-fe y ku a ka-fla kuma e sa bwa fa. Punda ola nen kolonba ku tason bebeda setefolo ka-koda, e te kolonba ku ka-sa ka-futa pletu djelu xa jibela di ba zudinen kolonba xiku na tlaba fa. Y pletu ku na te ne guvenu di tela de fa, ola a ka-koda, a ka-fla: AWA WE SO E! ZEME SO E!
Iyemanja zuda non,
Jykiti Wakongo
Non na sebe ke kwa ku kolonba mese fa! A ka-kontle pletu duji-duji! A ka-nda matu ka-da mali di pletu, fla kuma pletu na ka-tlaba fa, na ka-fe nadaxi fa, bila fla kuma tela non sa xa di maxkalenxa ku mixidaji ku otlo-otlo kwa ku non na sebe fa. Kwa ku nsebe sa: a ka-lentla non tela futa-futa non kwa klaga be ku e tela dinen pa a po legela.
Xi nga bili boka fada nen nge di SanTome ku Ie kuma e te kolonba ku sa de faxadu ku vida di mundu se, kuma e te kolonba ku te vida pyolo doke di djabu, ku na ka-vive milyon doke inen ni Aflika fa, a na ka-kele fa! Nta ka-golo unwa kwa, ola npanta ke kwa ku nbe?! Yo di kolonba ku tema di bili glagantxi nguli seleveja ku awadentxi mo nge ku sa bayadu… Zo a ka-bila bega balili, kye ni son, y ola ku a ka-koda a na ka-sebe ke xitu ku a sa ne fa. Ola nanse ka-pya kwa se a ka-li peta!
Yo dinen ka-te vida ku non na ka-mese te ni tela non fa. A lanta plaman ku seleveja ku awadentxi di boka ante notxi ka-kubli. E te tela di kolonba ku te nge ku sebe bebe y ola a ka-xe di xtluvisu se, ni basu di fyo ku suba, a ka-lentla vin ku awadentxi se ante plaman ka-bili. E na te mina mosu fa, e na te mina mwala fa, tudaxi, ante anzu antawo ka-sa ni vida se.
OLA A KA-MESE PYA KALA DINEN NI SUPE A NA KA-SEBE KENGE KU A SKA-PYA FA!...
Kolonba na sebe fla ku mwala se tom kwa bebe pe boka plume fa. Pla ome landja mwala ni tela dinen sela a bebeda o tom mindjan (lyanba), zo a ka-bili boka di fla ku mwala. Mwala ten, ka-bebeda plume z opa e po kuji ome. Y xi kolonba ba fla ku mwala ku we klalu e ka-sa ku mandjinga ni ubwe y e na ka-te kloson di floga ku mwala notxi fa. Nkonventa zentxi se!
Zo nen kwa se ku a na ka-musa pletu ni televizon di tela non fa soku a ba xina non, fla kuma e sa bwa, kuma sela pa sun po te fosa pa sun po tlaba. Maji xi a pya kwa ku npe nay gletu, a ka-be kuma xi sun sa ku we biladu luvesa, ku bega balilli, ku seleveja ni kabesa, e na te tlaba me fa. O nna sebe ke tlaba ku sun ka-tlaba fa!? Sun ka-dumini ni kwakwali kamya ku e da y “karu” ka-po da sun pinsu ni son, kaso ka-po fe zawa ni liba sun, a ka-po da sun bodon, fe mali, se sun sebe ke kwa ku da ku sun fa!
Ola kolonba ba tela di gabon, a be kuma xi a mese pa gabon po bili boka fla tudu kwa ku a mese, a ka-dinen kwa bebeda tan y e sa ne za! Y nen te lazon dinen o… gabon ka-tason bebeda setefolo, kese di kwa mundu, fla kwa vonvon tan, ante kwa ku a te bixidu ni ubwe a ka-da nge se sebe. Elemanda ku a tason “bende” nen manu nen da kolonba, fla kwa ku na toka fa. Ni moda se, ola gabon ta ka-koda, e ta ka-be kwa ku e naxi ta bele fa! Kolonba ta ka-lentlinen ku sudu, ka-dinen nkome, zo fadinen kuma a na-fe xtluvisu ku kolonba mandinen fe fa, zo gabon ta ka-kuji. Ku kabesa biladu awa, gabon ta ka-paga kolonba kwa ku e bebe ku tela, bwe, kabla, nganya, tudu likeza ku ta ni son tela ku toke, mwala,… kwa ku gabon ta ka-mese tan sa kwa pa e fya kalolo.
Gabon sa mo nen kolonba se ku nanse pya nay. Xi a da gabon vin o awadentxi, e ka-da sun tudu kwa ku sun mese! A ka-gogo ku kwa se maxi doke mwala o anzu ku a te ni koboke!
Nen kwa se ku toka kolonba, ku ka-musa patxi ku na sa bwa da inen fa, kolonba ka-te vlegonya di musa pletu. Kwa ku na sa glavi fa, ku te mali ku toka nge dinen, kwa ku ka-fla musa kuma inen na sa liku fa, zo nge ku a ka-sma glavi ku we zulu, ku kabelu kolo bobo, pletu na ka-pya nen kwa se fa y pletu ka-kunda kuma kolonba na ka-vive pyolo dokee ni tela dinen fa. Ola npya kwa se, ubwe jinga mu, maji nta sebe me kuma nen zentxi se sa axi… a ka-bebeda kye ni son plede. Nbe kwa nli peta, zo nlenbla gabon ku ta ni losa ka-tlaba ni tenpu di kolonba ni SanTome ku Ie.
Nen kolonba se ka-ba Xpanya ku Putuga, y nen dala ka-fika ku goxto luma, punda a te we zulu, a te kabelu kolo bobo y a sa-kolonba. Ola nen ka-lentla matu ka-da nge ku bala, ka-futa nen nge Putuga kwa, a ka-fla kuma nasinen fa, kuma kwa sa pletu ku lentlinen tela soku ska-fe nen kwa se tudaxi! A KA-FE TUDU KWA NI TELEVIZON PA A MUSA KWA KU KA-FIKA PLETU MALI, KU KA-FIKA AFLIKA MALI, FLA KWA KU PLETU NA FE ME FA, PA POVO KOLONBA PO KONTLE PLETU MO DEMONO.
Maji konse ku nga da nanse sa: A NA KA-KELE NE LELE KWA KU KOLONBA KA-FLA FO! Nen ni we nge a ka-fla unwa kwa, maji ni tlaxi a ka-fla y fe otlo kwa y pyolo da sun. Kwa ku non, pletu, na toka di fe fa sa lele kwa ku a ka-fe y ku a ka-fla kuma e sa bwa fa. Punda ola nen kolonba ku tason bebeda setefolo ka-koda, e te kolonba ku ka-sa ka-futa pletu djelu xa jibela di ba zudinen kolonba xiku na tlaba fa. Y pletu ku na te ne guvenu di tela de fa, ola a ka-koda, a ka-fla: AWA WE SO E! ZEME SO E!
Iyemanja zuda non,
Jykiti Wakongo
No comments:
Post a Comment