TLEBESUBE

TLEBESUBE

A fla kuma sun ka-nda sun ka-be kwa. Nna ta ka-kele ni kwa se fa punda sun ka-po sa mundjadu ten ni we di poto ka-kume kola y sun ka-po be kwa ten. Maji kwa ku ntende sa axi: xi sun lanta kadela ba golo kwa pa sun pe ni kabesa sun ka-po defende vida ni mundu se. Punda kliminozu ku te sebe na ka-ba kadja fa y ixi ku sa blutu soku ka-poto de nala.

Zo e te pobli ten ku ka-po na te modu di xe ni kadja ten fa, punda e na te djelu di monya nge mon fa! Maji unwa kwa sa setu: nge ku sa blabu na ka-mole pobli fa y a na ka-ngane fa, mo a ka-fe ku yo dinen pletu se ku sa ni mundu. A ka-be pletu ka-fe papelu di nge ku mese musa kuma e sa blabu, maji ola e ka-plase ni we nge pa e fe kwa a ka-li e, fe poko de y tudu pletu (ku na te nadaxi ni kabesa fa) ka-kuji koloba ten fla kuma e fika gletu. Nkonveta nen zentxi se!

Nayen nga ba pe dosu o tlexi kwa ku ka-musa modu ku pletu ka-fe kwa pa kolonba li peta zo sama non tudaxi blutu.

Xi a mese sebe punda kwamanda ku nen Ngandu ku ska-manda ni non folo ka-ko bobo dansu, a ka-pya kwa se ku npe nay ku ska-musa modu ku nen kolonba ka-fe kwa se lepalu ku nen Ngandu ten ka-kole ba fe. Tlebesube soku ka-fe inen folo se ku nen kolonba, ku mese musa mundu kuma a sebe kwa muntu y a sa blabu. Maji nge ku ka-fika mali ni letlatu maxi sa pletu, punda povo de sa pobli y a ka-kole ba piji inen favolo axen me. Pla inen folo se, vlegonya na sen fa! Yo dinen na sebe nadaxi me fa y a ka-sa ka-fe kwa malaboya so. E te jidinen ku sa mo di ise ku sa pode en... ku otlo-otlo Ngandu, ku na te xkola fa. A ka-fla kuma a fe kwa di dotolo a fe kwa di tlaba di zuda povo, di fe nogoxo, maji a ka-pya bega nen so.

E te nge ku ka-tende mu ka-fla nen kwa sa ka-blose, ka-volo mu. E te "folo" (ku sa maxi kolonba doke pletu) ku nen kwa se ku nte ni kabesa, ku nka-sa ne ka-xkleve, ku jina e nanse e naxi tende kolonba ka-fla fa, e ka-sama "jykiti-wakongijmu". Ngogo ku kwa se ku "gabon meda" se fla luma. E na ka-po same otlo kwa ten fa.

Nen kwa se ku ka-fe pletu ka-tende kolonba dodo sa punda a na te xintxidu di kwa mundu me fa. Tudu ola a ka-sa ni "akesimentu global" ka-fla ka-subli ka-dese y a ka-be kaso pletu, Ngandu tlebesube, ka-kujinen... "YO! Kalolo muntu ku kwa ska-fe o... kolonba te lazon de fan... AWO!". Nen kolonba se soku ka-nganya yo djelu non y inen soku ka-xina nen mina non kwa ni xkola pa a bila dotolo. A be blabu ku nen nge ku sa pode ni tela kolonba sa?! Zo non ka-be nen nosentxi se ku sa we kwa ka-manda ka-da ben dinen so... A be? Ke kwa ku a mese pa nen maxibin fe ni San Tome ku Ie xi a mese fe kwaxi ku a ka-be nen blutu se ka-fe?!




E komu kwa ten ku ska-kunda kuma nsa ku we xa dinen ku ka-ta ni tela di kolonba ka-nganya bon djelu, ka-legela ku djelu ku a futa non folo se pobli ni San Tome ku Ie, ka-kobo nen kolonba kadela, ka-fe nen anzu non mali ola a ka-bluguna ba tela non ba paxa.

Maji kwa ku nen na sebe fa sa kuma, xi desu ka-sa pletu y folo, nen ka-sa ni Obo ka-subli pema ka-txila vin; ka-poda kakai ku kafe ni matu; ka-tlaba aliba ku mantxin ni mon pa a ximya kitxiba ku min; ka-txila fluta ku safu ku jaka; ka-ba omali ba golo pixi pa palaye po bende ni fela; ka-ba matu bunzu, xtloko ku pape; ka-klaga zekentxi ni kwali ni liba kabesa plaman sedu; ka-klaga andji ni ngama ba mwala ba fe zete. Nen kwa se soku nen toka sebe ku toka sa dixtinu nen xi desu ka-sen ni mundu se non.

Xi desu se sen me di vede y xi e na sa zuxi ku ka-kuji ladlon, pligisozu ku kolonba fa, unwa dja me ke dinen ka-pega fogo ku nen ni ngletu de ku tudu kwa ku a tason kopla ku djelu povo.